Cách xác định và cách đấu dây motor 1 pha chi tiết từ A-Z

Motor 1 pha là loại động cơ phổ biến hiện nay. Vậy cách xác định đầu dây motor 1 pha cũng như cách đấu motor 1 pha 3 dây, 4 dây, 5 dây,... ra sao? Hãy cùng Hiokivn.com tìm hiểu ngay nhé!

Khái niệm motor một pha

Để biết cách xác định đầu dây motor 1 pha và cách đấu motor 1 pha 3 dây, 4 dây,... chúng ta cần hiểu rõ về loại động cơ này. Motor 1 pha là loại động cơ mà cuộn dây quấn stato chỉ có 1 cuộn dây pha. Nguồn cấp của nó là 1 dây pha cùng 1 dây nguội. Khi chỉ có 1 cuộn dây pha thì động cơ sẽ không chạy được. Do đó, để motor hoạt động thì bắt buộc phải có cuộn dây pha.

Cấu tạo của motor 1 pha gồm: phần tĩnh và phần quay. Hai bộ phận này hoạt động khi có dòng điện xoay chiều chạy vào. 

Sơ đồ quấn dây motor 1 pha

Dùng motor một pha thì cần biết đầu dây của nó, biết được tụ nào là tụ khởi động. Vì nếu không phân biệt được dây và cách đấu, bạn có thể làm cháy động cơ.

Đầu tiên, bạn cần xác định chính xác cụm dây cần đấu. Nghĩa là bạn xác định rõ đâu là dây Lo, Hi, R, S, Me,… để đấu cho đúng. Trong đó, R là dây chạy, S là dây khởi động. Hi là dây tốc độ cao trong motor 1 pha, còn Me là dây có tốc độ trung bình. Còn Lo là dây có tốc độ chạy chậm nhất.

Sau khi xác định được cụm dây, tiến hành đấu tụ của động cơ bằng cách lấy 1 dây chạy ® và 1 dây đề (S) đem đấu với nhau. Một dây đề nối vào cụm động cơ, 1 dây làm việc còn lại thì đấu với 1 dây của tụ điện còn lại. Cuối cùng, đem đấu với dây nguồn nữa là hoàn thành.

Dưới đây là hình ảnh sơ đồ quấn dây motor 1 pha của máy bơm nước. Mời bạn đọc tham khảo thêm!

Cách xác định đầu dây motor 1 pha 

Như đã nói, cần biết đầu dây motor để biết cách đấu motor 1 pha 3 dây, 4 dây,... Vậy cách xác định đầu dây motor 1 pha như thế nào? Người ta thường dùng hai cách: dùng đồng hồ vạn năng để xác định đầu dây motor 1 pha. Cách hai là ứng dụng cảm ứng điện từ. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn thực hiện cả hai cách kể trên. 

Xác định đầu dây motor 1 pha bằng đồng hồ vom

Dùng đồng hồ VOM ở chế độ OHM và đo dò từng cặp dây. Dây đề là cặp dây có điện trở nhỏ hơn. Chúng thường có hiện tượng nạp xả bởi tụ và các đầu dây liên hệ đến hộp chứa tụ khởi động, ngắt điện ly tâm. Khi xác định được cặp dây đề, thì dây còn lại là dây chạy.

Xác định đầu dây motor 1 pha bằng cách ứng dụng cảm ứng điện từ 

Bạn chuyển đồng hồ vạn năng về chế độ mA kế. Nối từng cặp dây chưa xác định của motor vào đồng hồ. Quay trục của động cơ và quan sát kết quả đo. 

Nếu cặp dây nào có cường độ khác những cặp dây khác thì đó chính là cặp dây dề. Hai cặp dây còn lại là dây pha chạy.

Xem thêm: Cách xác định công suất motor 1 pha, 3 pha bằng ampe kìm

Cách đấu đầu dây motor 1 pha

Cách đấu motor 1 pha có 3 dây ra

Motor 1 pha 3 dây gồm có dây R là dây chạy, S là dây đề dùng để khởi động và C là dây chung. Cách xác định đầu dây motor 1 pha 3 dây như sau:

Bước 1: Dùng đồng hồ vạn năng đo được 3 cặp điện trở chạy qua 3 đầu dây.

Bước 2: Xác định được cặp dây có kết quả điện trở lớn nhất gồm có hai dây R và S. Dây còn lại là dây C. 

Bước 3: So sánh điện trở của dây C với 2 dây R và S. Dây có điện trở nhỏ hơn là R, dây có điện trở lớn hơn là S. 

Sau khi xác định được đầu dây, ta thực hiện cách đấu đầu dây motor 1 pha 3 dây như hình trên.

Cách đấu motor 1 pha có 4 dây ra

Motor 1 pha 4 dây gồm cuộn LV và cuộn KD. Bài viết này sẽ giúp bạn cách xác định đầu dây motor 1 pha 4 dây bằng mắt thường và đồng hồ vạn năng. Sau đó sẽ hướng dẫn bạn cách đấu motor 1 pha 4 dây:

Cách phân biệt dây bằng mắt thường: 

Thực hiện tháo roto ra khỏi stato. Khi đó cuộn LV nằm bên trong stato. Cuộn LV có kích cỡ lớn hơn cuộn KD nên bạn sẽ dễ nhận biết. Chỉ cần nhìn vào đầu nối ta sẽ biết đâu là cuộn LV, đâu là cuộn KD.

Cách phân biệt dây bằng đồng hồ vạn năng:

Cuộn LV có tiết diện lớn hơn KD. Số vòng cuộn KD bằng hoặc lớn hơn LV. Do đó, ta tiến hành đo thông mạch cho hai cuộn dây này. Cuộn nào có điện trở nhỏ hơn thì là cuộn LV. Cuộn có điện trở lớn hơn là cuộn KD. 

Cách đấu nối motor 1 pha 4 dây

Sau khi phân biệt được cuộn LV và KD, ta thực hiện đấu nối cho motor. Thao tác thực hiện như sau: 

Bước 1: Nối 2 đầu dây bất kỳ của cuộn LV và KD với nhau. Sau đó nối ra 1 dây nguồn. 

Bước 2: Nối dây còn lại của cuộn LV với dây nguồn còn lại cùng 1 má tụ.

Bước 3: Nối dây còn lại của cuộn KD với 1 má tụ còn lại. 

Xem thêm: Cách xác định đầu dây motor 3 pha bằng đồng hồ vạn năng

Cách đấu motor 1 pha có 5 dây ra

Để đấu motor 1 pha 5 dây, bạn cần biết cách xác định đầu dây motor 1 pha 5 dây trước. Các thao tác thực hiện như sau: 

Bước 1: Dùng đồng hồ vạn năng đo 10 cặp điện trở của 5 đầu dây. Cặp dây nào có điện trở lớn nhất là 2 dây R,S  => 3 dây còn lại là dây Hi,Me,Lo.

Bước 2: Chập 3 đầu dây Hi, Me, Lo lại với nhau. Sau đó đo điện trở giữa điểm chập này với 2 dây R,S. Dây có điện trở lớn là R, dây có điện trở nhỏ là S.

Bước 3: Tháo 3 đầu dây Hi, Me, Lo rời ra. Sau đó đo điện trở từng dây với R. Dây có điện trở nhỏ nhất là Hi, lớn nhất là Lo, trung bình là Me. 

Ngoài ra, bạn có thể so sánh điện trở của 3 đầu dây Hi, Me, Lo với S. Dây có điện trở nhỏ nhất là Lo, lớn nhất là Hi, trung bình là Me. 

Khi đã xác định được 5 đầu dây, bạn thực hiện đấu nối theo thứ tự R-S-Hi-Me-Lo. Bạn có thể tham khảo hình vẽ dưới đây để hình dung rõ hơn việc đấu nối của motor 1 pha 5 dây.

Cách đấu motor 1 pha có 6 dây ra

Motor 1 pha 6 dây có 4 đầu là của cuộn dây chính, 2 đầu là của cuộn phụ. Để đấu nối, bạn cần biết được 6 đầu dây của động cơ. Cách xác định 6 đầu dây motor 1 pha như sau: 

Bước 1: Dùng đồng hồ vạn năng với thang đo R x 1 để đo từng cặp đầu dây.  Có 3 cặp dây sẽ liên lạc từng đôi. Đánh dấu và đo trị số điện trở của chúng.

Bước 2: Quan sát kết quả đo. Hai cặp nào có điện trở được đo bằng nhau sẽ là 2 cặp của cuộn dây chính (có 4 đầu dây). 2 đầu còn lại chính là của cuộn phụ. Đánh số các đầu dây ở cuộn chính là 1 – 2; 3 – 4, còn ở cuộn phụ là 5 – 6.

Bước 3: Xác định cực tính của đầu dây trong cuộn chính. 

Lần lượt đấu động cơ theo sơ đồ như hình rồi đóng động cơ vào lưới. Trong 2 lần thử, lần nào động cơ chạy nhanh, êm mượt, không có tiếng ù và dòng điện vào động cơ nhỏ thì cách nối dây là đúng cực tính.

Cách đấu dây motor điện 1 pha có 6 dây ra tùy vào điện áp nguồn 110V hay 220V.

Một số lỗi thường gặp khi đấu motor 1 pha không đúng sơ đồ

Khi đấu motor 1 pha, nhiều người vẫn mắc một số lỗi cơ bản, làm ảnh hưởng đến động cơ. Dưới đây là một số lỗi thường gặp nhất và cách sửa chữa, mời bạn đọc tham khảo.

• Tụ điện thường xuyên bị đánh thủng. Cách khắc phục là quấn lại motor. Hoặc thay tụ điện thích hợp với điện áp mà động cơ đang sở hữu. 

• Motor 1 pha chạy chậm và tạo ra tiếng ù ù. Nếu gặp tình trạng này, bạn cần tiến hành kiểm tra bộ dây. Nếu phát hiện dây bị đứt hoặc chập thì hãy quấn lại.

• Động cơ bị ỳ, bạn phải dùng tay để quay thì động cơ mới hoạt động được. Nếu bị lỗi này, bạn cần thay tụ điện mới cho động cơ. 

Bài viết trên đã hướng dẫn bạn cách xác định và cách đấu dây motor 1 pha đúng cách. Hy vọng thông tin này sẽ giúp bạn đấu nối được động cơ 1 pha của mình.